Hà Nội, ngày 25 tháng 01 năm 2024 – Công ty cổ phần Bros phối hợp với trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà nội tổ chức sự kiện tọa đàm với chủ đề “Phế liệu nhựa nhập khẩu”. Sự kiện được tài trợ bởi Tổ chức Môi trường Thái Bình Dương Việt Nam (PE-VN) thông qua nguồn kinh phí từ Mạng lưới Break Free From Plastic (BFFP).
Trong những năm gần đây, Việt Nam đang đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng liên quan đến việc nhập khẩu rác thải nhựa. Mặc dù đã có các nỗ lực cố gắng giảm thiểu việc sử dụng nhựa và xử lý rác thải nhựa nội địa, tuy nhiên, phế liệu nhựa trong nước vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu chế nhựa lớn và ngày càng tăng cao. Điều này đã dẫn đến việc Việt Nam trở thành một trong những điểm đến chính cho việc nhập khẩu rác thải nhựa từ các quốc gia phát triển. Sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu rác thải nhựa đã gây ra nhiều hậu quả xấu, bao gồm tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, nguy cơ gây hại đến sức khỏe con người và ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái nơi chúng được xử lý. Một số lượng lớn rác thải nhựa nhập khẩu thường chứa các thành phần không rõ nguồn gốc và lẫn nhiều tạp chất, điều này làm gia tăng khó khăn trong việc quản lý và xử lý chúng một cách hiệu quả.
Tọa đàm về Phế liệu nhựa nhập khẩu có sự tham dự của các chuyên gia đầu ngành cũng như đại diện của các đơn vị, cơ quan chức năng trực thuộc Tổng cục Hải quan, Bộ Tài Nguyên và môi trường, Hiệp hội Nhựa Tái sinh Việt Nam, các tổ chức trong nước và quốc tế đã diễn ra sôi nổi và thu hút sự quan tâm của nhiều sinh viên môi trường.
Đạo diễn Nguyễn Tài Văn
Trong buổi tọa đàm, Ban khoa giáo đài truyền hình Việt Nam đã công chiếu phóng sự: Hướng đi cho phế liệu nhựa nhập khẩu. Phóng sự này đã đưa một bức tranh toàn cảnh về việc nhập khẩu phế liệu nhựa tại Việt Nam. Chia sẻ về lý do thực hiện bộ phim tài liệu này, Đạo diễn Nguyễn Tài Văn bày tỏ, điều ám ảnh nhất đối với ekip thực hiện chính là số liệu người mắc ung thư ở Việt Nam ngày càng tăng cao. Theo thống kê của GLOBOCAN năm 2020, tình hình mắc và tử vong do ung thư trên toàn thế giới đều có xu hướng tăng. Tại Việt Nam, ước tính có 182.563 ca mắc mới và 122.690 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người thì có 159 người chẩn đoán mắc mới ung thư và 106 người tử vong do ung thư. Hiện nay, chỉ có 185/204 quốc gia có báo cáo thống kê về tình hình bệnh ung thư theo GLOBOCAN. Năm 2020, Việt Nam xếp thứ 91/185 về tỷ suất mắc mới và thứ 50/185 về tỷ suất tử vong trên 100.000 người. Thứ hạng này tương ứng của năm 2018 là 99/185 và 56/185.
Bà Quách Thị Xuân – Trưởng Đại diện Tổ chức Môi trường Thái Bình Dương Việt Nam
Trong phần sau của sự kiện, các chuyên gia cũng đã đưa ra những quan điểm đa chiều về việc nhập khẩu phế liệu nhựa.Bà Quách Thị Xuân – trưởng Đại diện Tổ chức Môi trường Thái Bình Dương tại Việt Nam cũng bày tỏ quan điểm: “Việc tái chế giúp nhựa được lưu thông nhiều hơn trong nền kinh tế nhưng mặt khác thì quá trình tái chế cũng tiêu tốn năng lượng và phát thải nhiều loại khí gây hiệu ứng nhà kính, cụ thể tái chế một tấn rác thải nhựa thì sẽ phát thải khoảng 4,4 tấn Co2 tương đương và nhiều chất độc khác”. Các chuyên gia đã nêu rõ rằng, mặc dù việc này có thể mang lại lợi ích ngắn hạn về nguyên liệu sản xuất và giảm áp lực lên nguồn tài nguyên thiên nhiên, nhưng nó cũng tiềm ẩn những vấn đề lớn về môi trường, sức khỏe và an toàn thực phẩm. Họ cũng cho biết việc xử lý phế liệu nhựa nhập khẩu có thể dẫn đến các vấn đề như ô nhiễm môi trường do phế liệu nhựa có chứa các hóa chất độc hại, đồng thời tạo ra áp lực lớn đối với quá trình để có thể đảm bảo tái chế và xử lý chúng một cách an toàn và hiệu quả. Thông thường chỉ 60% phế liệu nhựa nhập về có thể được tái chế, 40% còn lại bị thải ra ngoài môi trường, tạo nên các núi rác nhựa khổng lồ quanh làng nghề tái chế.
Bà Quách Thị Xuân lo ngại: “Hiện nay, tại các làng nghề, mặc dù hầu như không được cấp phép nhưng người dân vẫn bất chấp, tái chế phế thải, nhất là phế thải nhựa. Hoạt động này tác động xấu đến môi trường vì công nghệ tái chế còn lạc hậu, nguyên liệu trôi nổi, chủ yếu từ thu gom, nhập lậu,… gây ô nhiễm môi trường rất nặng”.
Ông Hoàng Đức Vượng – Chủ tịch Hiệp Hội nhựa Tái Sinh cho biết: “Việc nhập khẩu phế liệu nhựa là hết sức cần thiết do nhựa phế liệu trong nước chưa được phân loại sạch tại nguồn. Chính vì vậy mà chúng ta phải nhập khẩu nguyên liệu nhựa từ nước ngoài vào Việt Nam vì nguyên liệu này đã được phân loại và làm sạch trước khi vào Việt Nam và nó tạo ra lượng nhựa tái chế với sản lượng lớn, đáp ứng được các đơn hàng lớn”. Ông Ngô Xuân Hiếu – đại diện Sở Tài nguyên môi trường tỉnh Hưng Yên cũng cho biết, hiện nay, nhu cầu nhập khẩu phế liệu nhựa là nhu cầu tất yếu để phục vụ phát triển. Tuy nhiên, ngoài một số cơ cở được cấp phép nhập khẩu phế liệu nhựa và phải được đáp ứng các tiêu chuẩn, điều kiện rất khắt khe, hiện nay vẫn có các làng nghề thực hiện hoạt động thu gom, tái chế trái phép gây ô nhiễm rất cao. “Vấn đề làng nghề tái chế gây ô nhiễm được chúng tôi đặc biệt quan tâm trong thời gian vừa qua. Để giải quyết vấn đề này, chúng tôi đã đẩy mạnh phân loại rác tại nguồn để xử lý rác thải sinh hoạt. Cùng với đó, chúng tôi thu gom nguyên liệu thải hồi tại các làng nghề để làm nguyên liệu đốt cho các nhà máy cần dung đến…”, ông Ngô Xuân Hiếu chia sẻ.
Để phát triển bền vững, các chuyên gia cũng khuyến cáo, cần có giải cách tiếp cận thông minh và bền vững hơn trong việc nhập khẩu và tái chế phế liệu nhựa, đồng thời tăng cường quản lý và kiểm soát chặt chẽ hơn đối với quá trình nhập khẩu này. Phát biểu tại chương trình, ông Nguyễn Thành Lam – đại diện Cục kiểm soát Ô nhiễm môi trường (Bộ TN&MT) cho biết, hiện nay các cơ quan chức năng đã thắt chặt quản lý phế liệu nhựa nhập khẩu so với trước kia rất nhiều.“Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần sự chung tay của toàn xã hội, không khỉ bàn về việc giải quyết ô nhiễm ở cuối đường ống nước thải, mà phải giải quyết được từ nơi phát sinh nguồn thải, từ quá trình sản xuất, hay chính người sử dụng,…Hiện nay chúng tôi đang rất đau đầu với các làng nghề tái chế, nhiều loại nhựa không phải đưa vào là tái chế được ngay. Vì vậy cần kiểm soát chặt chẽ từ nhập khẩu, tái chế cho đến quá trình thải bỏ. Nước thải, khí thải phải được xử lý trước khi xả thải…”, ông Nguyễn Thành Lam chia sẻ. Theo ông, chúng ta cần kêu gọi sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm Chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng, nhằm đảm bảo rằng việc nhập khẩu phế liệu nhựa sẽ được giảm dần và được thay thế bởi phế liệu nhựa trong nước. Đây sẽ là một bước quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và chia sẻ thông tin về vấn đề tái chế phế liệu nhựa, đồng thời khuyến khích hành động bền vững để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng toàn cầu.
