Tại Philippine, rác không được phân loại cho đến thời điểm cách đây vài năm, khi một tổ chức phi lợi nhuận về môi trường địa phương bắt đầu yêu cầu người dân phân loại rác. Tổ chức Mother Earth Foundation ở Philippines, với tư cách là thành viên của Liên minh toàn cầu về các giải pháp thay thế lò đốt rác (GAIA), đang cố gắng giảm lượng chất thải thực phẩm bị chôn lấp ngoài bãi rác, nơi có tỷ lệ thải ra khí mê-tan rất cao khi bị phân hủy. Khí mê-tan là một loại khí nhà kính cực mạnh và đóng “vai trò” cho khoảng 30% sự nóng lên toàn cầu ngày nay.
Sau một vài năm thực hiện việc phân loại rác, Vilma Mendoza, một cư dân 50 tuổi sống ở Capenté, Philippines chia sẻ: Nếu trộn lẫn loại có thể phân hủy sinh học với loại không thể phân hủy, rồi ném chúng vào bãi rác. Môi trường của chúng ta sẽ bị ảnh hưởng.
Theo GAIA, việc ngăn chặn chất thải đi vào bãi chôn lấp, lò đốt rác hoặc thải ra ngoài môi trường là một giải pháp phù hợp và đã được minh chứng qua nhiều nghiên cứu khoa học. Các tổ chức môi trường quốc tế ủng hộ việc giảm thiểu rác thải đang hỗ trợ các thành viên của mình, bao gồm các nhóm nhặt rác trên khắp thế giới, đang làm việc với các quan chức chính phủ để thiết lập các hệ thống phân loại và thu gom rác hữu cơ, cũng như thiết lập các cơ sở để làm phân compost.
Điều này đang xảy ra chủ yếu ở Nam bán cầu, nơi những người nhặt rác đã làm việc ở nhiều cộng đồng và thành phố. Hàng triệu người trên toàn thế giới kiếm sống bằng nghề nhặt rác, thu gom, phân loại, tái chế và bán các vật liệu như nhựa, giấy, đồng và thép.
Kait Siegel, giám đốc lĩnh vực chất thải trong nhóm ngăn ngừa ô nhiễm khí mê-tan tại Lực lượng đặc nhiệm không khí sạch phi lợi nhuận, cho biết thế giới cần các hệ thống tốt hơn để xử lý chất thải vì những cách hiện có đang góp phần gây ra biến đổi khí hậu. Bà cho biết việc chuyển hướng và xử lý chất hữu cơ “chắc chắn” là một cách quan trọng để giảm lượng khí thải mêtan. Bà nói: “Chúng tôi đã thấy những giải pháp này tạo ra sự khác biệt ở các quốc gia trên thế giới. “Tất cả chúng ta đang tạo ra chất thải hữu cơ trong cuộc sống hàng ngày của mình. Và đó là điều mà chúng ta cần phải vào cuộc, nhằm làm chậm tốc độ biến đổi khí hậu.”
Hiện nay, người ta quan tâm nhiều hơn đến chiến lược này vì Cam kết khí mê-tan toàn cầu , được đưa ra vào tháng 11 năm 2021, đã thúc đẩy các quốc gia xem xét kỹ nguồn khí mê-tan của họ. Hơn 100 quốc gia, bao gồm cả Hoa Kỳ, đã đồng ý giảm 30% lượng khí thải mêtan vào năm 2030, mặc dù các quốc gia phát thải khí mêtan lớn khác đã từ chối.
Khí mê-tan giữ nhiệt mạnh hơn carbon dioxide, nhưng không tồn tại trong khí quyển lâu — khoảng 12 năm so với hàng thế kỷ. Nhiều người coi việc giảm lượng khí thải mêtan là một cách quan trọng, nhanh chóng để hạn chế sự nóng lên toàn cầu.
Theo cơ quan Năng lượng Quốc tế, nguồn khí mê-tan lớn nhất xuất phát từ nông nghiệp, sau đó là ngành năng lượng, bao gồm khí thải từ than, dầu, khí đốt tự nhiên và các nhiên liệu sinh học. Lĩnh vực chất thải là nguồn phát thải khí mêtan nhân tạo lớn thứ ba trên toàn thế giới, chiếm khoảng 20% tổng số. Theo GAIA, khoảng 60% chất thải trong các cộng đồng ở Nam bán cầu là hữu cơ. Đó là 130 tấn chất thải mỗi ngày chỉ ở thành phố Malabon, dân số 380.000 người.
Tại một cơ sở tái chế vật liệu ở Malabon, chất thải hữu cơ được thu gom từ các hộ gia đình được biến thành phân hữu cơ và đổ vào khu vườn cộng đồng để trồng rau. Một số chất thải thực phẩm đi vào một bể phân hủy sinh học để phân hủy chúng thành khí sinh học, sau đó được sử dụng để nấu rau cho công nhân ăn. Đó là một chu trình khép kín hoàn hảo, Froilan Grate, giám đốc điều hành của GAIA Châu Á Thái Bình Dương cho biết. Grate cho biết thêm, mỗi công nhân thường có một tuyến đường gồm khoảng 200 hộ gia đình. Thêm vào đó,có nhiều những thách thức trong việc thiết lập các hệ thống này ở những địa điểm mới. Phải trả tiền trước để thiết lập một cơ sở làm ủ phân, người dân và quan chức địa phương phải được giáo dục về tầm quan trọng của việc phân loại rác thải, thùng rác phải được cung cấp cho các hộ gia đình không đủ khả năng chi trả nhiều hơn một thùng rác và đôi khi đó không phải là ưu tiên hàng đầu . Ngoài ra, không giống như vật liệu tái chế và kim loại, hiện không có thị trường lớn cho vật liệu hữu cơ nên những người xử lý rác thải phải được trả tiền cho dịch vụ mà họ đang cung cấp để hệ thống hoạt động.
Nhưng Grate tự tin rằng những thách thức này có thể vượt qua. Ông nói: “Ngày càng có nhiều người liên hệ giữa việc giảm khí mê-tan và giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, vì vậy các thành phố và các nhóm từ thiện sẽ quan tâm nhiều hơn đến những hoạt động có thể giúp trang trải chi phí khởi động. Và các thành phố đang nhìn thấy những lợi ích của việc quản lý chất thải hợp lý vì nó làm giảm sâu bọ gây bệnh, giúp đảm bảo nước uống sạch hơn, mang lại sinh kế bền vững cho những người xử lý rác thải và giúp ích cho hành tinh, ông nói thêm.
Dos Santos là thành viên của một hợp tác xã gồm những người nhặt rác có thu nhập chủ yếu từ những đồ tái chế mà họ bán. Cô ấy nói rằng cô ấy quan tâm đến việc thu gom rác hữu cơ nếu nó có thể được phân loại, bởi vì khi đó các vật dụng có thể tái chế sẽ không bị ô nhiễm và những người nhặt rác có thể kiếm được tiền nếu tiểu bang hỗ trợ những nỗ lực này.
“Tôi kiếm đủ để tồn tại. Tuy nhiên, tôi muốn kiếm được nhiều tiền hơn nếu chúng tôi có sự hỗ trợ thích hợp của nhà nước,” cô nói. “Hiện tại, chúng tôi cung cấp một dịch vụ công cộng và chúng tôi không được khen thưởng bởi điều đó.”
Dos Santos cho biết thêm, những người nhặt rác tại địa phương có thể giáo dục các hộ gia đình và xã hội về cách phân loại rác đúng cách.
Ở Nam Phi, việc phân loại rác hữu cơ cũng không phổ biến. Nhưng trong hai năm qua, nó đã được thử nghiệm tại một khu vực lớn ở thành phố cảng Durban.
Niven Reddy, điều phối viên GAIA khu vực châu Phi cho biết: “Đây có thể là một yếu tố thay đổi đối với châu Phi”. “Chúng ta có thể kiểm tra và thử nghiệm. Nếu nó hoạt động ở một nơi nào đó ở Châu Phi, thì nó có khả năng hoạt động ở một nơi khác – với khoảng 400.000 người đi qua khu chợ đó mỗi ngày.”
Các nhà lãnh đạo GAIA như Reddy đang xem các hệ thống được thiết lập ở Philippines như một hình mẫu. “Tôi thực sự cảm thấy nó thể hiện sự lãnh đạo của Nam bán cầu đối với các vấn đề như giảm khí mê-tan,” anh nói. “Tôi nghĩ nó thực sự ấn tượng. Và tôi cảm thấy nó rất khả thi.”
