HỘI AN VỚI NHIỀU NỖ LỰC HƯỚNG ĐẾN THÀNH PHỐ KHÔNG RÁC THẢI ĐẦU TIÊN CỦA VIỆT NAM

HỘI AN VỚI NHIỀU NỖ LỰC HƯỚNG ĐẾN THÀNH PHỐ KHÔNG RÁC THẢI ĐẦU TIÊN CỦA VIỆT NAM

Năm 2017, Hội An được Tạp chí du lịch uy tín hàng đầu thế giới Lonely Planet bình chọn là một trong hai điểm đến đáng trải nghiệm nhất Việt Nam với vẻ đẹp cổ kính, bình lặng và nên thơ vốn có của nó. Đặc biệt, nhiều du khách còn ấn tượng với những nỗ lực của Hội An trong các giải pháp giảm rác nhựa như mô hình phân loại rác tại nguồn, cấm 100% việc sử dụng túi ny lông tại đảo Cù Lao Chàm, hay phong trào toàn dân xách giỏ đi chợ. Trong khi các thành phố khác vẫn đang loay hoay tìm cách thì Hội An luôn đi đầu trong việc khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên nhiên và di sản song song với giữ gìn môi trường sinh thái, cải thiện chất lượng sống của người dân.

Ảnh 1: Đảo Cù Lao Chàm tiên phong nói không với rác thải nhựa từ nhiều năm trước

Mỗi năm, Hội An đón khoảng 1.5 triệu lượt khách du lịch. Cùng với sự phát triển du lịch nhanh chóng đã gây áp lực lớn đến việc quản lý rác thải, mỗi ngày có 0.6kg rác/1 khách du lịch và khoảng 0.2kg rác/1 người dân địa phương thải ra. Thành phố đứng trước sức ép hết diện tích chôn lấp rác hợp vệ sinh, môi trường không khí và nguồn nước tại bãi rác Cẩm Hà bị ô nhiễm, và làm ảnh hưởng môi trường sống đối với khu vực dân cư lân cận.

Ảnh 2: Khảo sát thực trạng quản lý rác thải ở đảo Cù Lao Chàm (GreenViet, tháng 6 năm 2020)

Với sự hỗ trợ từ các dự án và các tổ chức phi chính phủ, nhiều giải pháp đã được áp dụng. Mô hình phân loại rác tại nguồn đã được triển khai từ năm 2013 và đã được  thực hiện thành công, giảm sức ép lên bãi rác thành phố. Điển hình là qua hai lần thực hiện khảo sát rác thải và kiểm toán thương hiệu trong 2018-2020,  Đảo Cù Lao Chàm Hội An được đánh giá có lượng rác thải nhựa bình quân đầu người thấp hơn 4 lần so với Hạ Long nhờ thực hiện tốt việc phân loại rác tại nguồn. Trong năm 2019-2021, Hội An tiếp tục thí điểm mô hình Không rác thải do tổ chức GAIA tài trợ tại hai xã Cẩm Thanh và Tân Hiệp nhằm tìm kiếm một giải pháp quản lý bền vững hơn. Đặc biệt, ít nhất 4 mô hình MRF (Cơ sở phục hồi tài nguyên) – được xem là linh hồn của các cộng đồng không rác thải – được xây dựng nhằm mục đích phân loại rác tại nguồn, xử lý rác thải hữu cơ tại chỗ, đồng thời nâng cao chất lượng rác đầu vào và phân vi sinh đầu ra của Nhà máy phân compost.

Ảnh 3: Các bên liên quan ở thành phố Hội An ký kết kế hoạch hành động trong dự án GAIA thí điểm mô hình Không rác thải (GreenViet, tháng 6 năm 2020)

Mặc dù mô hình không rác thải còn rất mới ở Việt Nam và chưa có nhiều tỉnh thành chấp nhận, thậm chí các cơ quan, tổ chức còn nghi ngại, nhưng lãnh đạo thành phố đã luôn tin tưởng đây là hướng đi đúng đắn và phù hợp nhất cho Hội An. Phát biểu trong Hội nghị trực tuyến Các thành phố không rác thải thế giới (IZWCC) năm 2021, Phó chủ tịch UBND thành phố Hội An, ông Nguyễn Minh Lý cũng nhấn mạnh: “Hiện nay thành phố Hội An đang triển khai xây dựng giai đoạn 2 của Kế hoạch bảo vệ môi trường. Lĩnh vực môi trường bao hàm nhiều nội dung nhưng chúng tôi đặc biệt nhấn mạnh vấn đề quản lý rác thải. Một trong những ưu tiên của thành phố Hội An trong giai đoạn tới là hướng đến xây dựng một thành phố vừa xanh, vừa sạch, chú trọng vấn đề giảm thiểu rác thải”.

Ảnh 4: Tập huấn xử lý rác hữu cơ nhà bếp tại xã Cẩm Thanh

Chính quyền thành phố Hội An đã ban hành nhiều chỉ thị từ sớm nhằm nỗ lực giảm thiểu rác thải, đặc biệt rác thải nhựa khó phân hủy. Trong đó có Chỉ thị số 37 năm 2019 của Thành ủy Hội An nhằm phát động cán bộ Đảng viên giảm tiêu thụ túi ny lông, Chỉ thị số 15 năm 2019 của Thành ủy về giảm thiểu rác thải, hạn chế sử dụng túi nylon, thực hiện tốt phân loại rác tại nguồn và Kế hoạch số 613/2020 triển khai thực hiện Chỉ thị này.

Tiếp nối Chỉ thị số 15 của Thành ủy Hội An, chính quyền Hội An đã xây dựng kế hoạch 801/KH-UBND ngày 07/4/ 2021 nhằm Triển khai các giải pháp giảm thiểu việc sử dụng túi ni lông và các sản phẩm nhựa dùng một lần; nâng cao hiệu quả công tác giảm thiểu, phân loại và xử lý rác thải tại nguồn để bảo vệ môi trường Thành phố năm 2021. Nhằm hướng tới một “Điểm đến xanh” năm 2023, các mục tiêu đặt ra trong kế hoạch này rất ấn tượng, chẳng hạn đến cuối năm 2021, 100% cơ quan, đơn vị trường học trên địa bàn thành phố không sử dụng sản phẩm từ nhựa sử dụng một lần gồm: túi nylon, chai nhựa, ly nhựa, hộp xốp, ống hút, muỗng nhựa; Cam kết từ 30% trở lên các cửa hàng, các hộ tiểu thương trong chợ, siêu thị, và các doanh nghiệp không sử dụng đồ nhựa sử dụng một lần; Giảm 3%-5% lượng rác thải ni lông, ống hút, ly nhựa trong tổng lượng rác thải sinh hoạt của thành phố. Đặc biệt đặt mục tiêu  30% các doanh nghiệp, hộ kinh doanh và hộ gia đình xử lý rác thải hữu cơ tại nguồn.

Ảnh 5: Dự án GAIA trang bị thùng rác cho các hộ gia đình để tăng cường phân loại rác tại nguồn (GreenViet, tháng 6 năm 2020)

Cùng với mô hình phân loại rác tại nguồn, nhiều mô hình/sáng kiến cũng được ra đời tại Hội An như mô hình văn phòng, hội thảo, hội nghị, họp cơ quan không dùng chai nước uống bằng nhựa sử dụng một lần; sản xuất ống hút tre, cỏ, giấy, sậy, hộp, đĩa đựng thức ăn bằng bã mía; nhóm thành phố sinh thái, xây dựng sách trắng về rác thải thành phố Hội An. Sự tham gia đông đảo của doanh nghiệp trong các giải pháp hướng đến không rác thải cũng là một điểm nhấn độc đáo của thành phố Hội An.

Chia sẻ trong Hội nghị trực tuyến IZWCC 2021, Chủ tịch Hiệp hội du lịch tỉnh Quảng Nam, ông Phan Xuân Thanh cho biết: “Về phía doanh nghiệp, chúng tôi nhận thức rằng du lịch hướng đến xanh, bảo vệ môi trường là xu hướng tất yếu của Thế giới. Thông qua việc áp dụng tiết giảm rác thải, tuần hoàn rác thải, chúng tôi thấy giá trị lớn nhất là du khách đã cảm nhận được và chúng tôi đã thay đổi nhận thức từ nhân viên, tạo nên lối sống bền vững trong kinh doanh, từ đó việc quản trị kinh doanh của chúng tôi được nhịp nhàng hơn và đồng thuận nhiều hơn. Chúng tôi đang cố gắng kêu gọi tất cả cộng đồng cùng với Hiệp hội hướng tới điểm đến Xanh, quan trọng nhất là hướng tới rác thải đầu tiên. Vì rác thải là tài nguyên quý để tăng giá trị du lịch và tạo giá trị lâu dài cho ngành du lịch.”

Nếu các bên vào cuộc, mô hình “không rác” chỉ mất thời gian khoảng 1 năm để thành công, có thể giảm thiểu chất thải rắn với các thực hành “không rác” như “từ chối – giảm thiểu – tái sử dụng”, có thể chuyển hướng ít nhất 70% chất thải rắn (50% rác hữu cơ và 20% rác tái chế) khỏi bãi chôn lấp hoặc lò đốt. Đây là hướng đi đúng và bền vững, vốn đầu tư nhỏ nhưng mang lại lợi ích lớn từ việc xử lý rác hữu cơ thành phân vi sinh, thu gom triệt để rác tái chế, tạo nhiều việc làm và góp phần thay đổi nhận thức và hành vi của mọi người, làm cho môi trường ngày một sạch đẹp hơn.

Ảnh 6: Phát động phong trào không rác thải nhựa tại xã Cẩm Thanh

Với những nỗ lực từ chính quyền thành phố và nhiều bên liên quan, cùng sự đồng lòng và kinh nghiệm của người dân qua nhiều dự án thí điểm trước đó, chúng tôi tin rằng Hội An rất tiềm năng trở thành thành phố không rác thải đầu tiên của Việt Nam. Liên minh Không rác Việt Nam (VZWA) và các thành viên luôn đồng hành cùng chính quyền, người dân và các bên liên quan trong các nỗ lực của Hội An.

Nguồn tham khảo: